Mrożenie nasienia ogierów: Krok po kroku

Jesień to pozornie czas pewnego spowolnienia w hodowli koni. Faktycznie sezon inseminacji i wyźrebień już za nami, ale schyłek sezonu otwartego to doskonały moment na mrożenie nasienia. Przyjrzyjmy się bliżej temu procesowi.

Zalety mrożonego nasienia

Dlaczego w ogóle warto rozważyć mrożenie nasienia? I dlaczego zyskuje ono na popularności?Często nasienie mrożone jest jedyną droga do uzyskania źrebięcia po ogierze, którego świeże nasienie nie jest dostępne lub jest dostępne w ograniczonym stopniu (np. z powodu intensywnego treningu sportowego, obniżonej płodności, śmierci ogiera itp.). Przechowywane w odpowiedni sposób, nasienie mrożone nie traci na jakości i jest w każdej chwili dostępne, co często jest wielką zaletą, szczególnie w przypadku problematycznych klaczy lub gdy zawiedzie transport nasienia świeżego. Mrożenie daje też możliwość wysyłki nasienia na większe odległości, np. na inne kontynenty. Zamrożone w ciekłym azocie nasienie można bezpiecznie przechowywać i z powodzeniem wykorzystywać nawet kilkadziesiąt lat po zamrożeniu. 

Jakie warunki musi spełnić ogier by można było pobrać i zamrozić jego nasienie?

Ogier, którego nasienie chcemy pobrać i zamrozić musi zostać poddany badaniom w kierunku 3 chorób tj: • arteritis (badanie krwi), NZK (badanie krwi), CEM -2 x 3 wymazy z prącia – w odstępie min 1 tygodnia. Czas oczekiwania na wyniki to około dwa tygodnie.

Trzeba pamiętać, że nasienie niektórych ogierów nie nadaje się do mrożenia. Dlatego w trakcie procesu mrożenia są prowadzone badania kontrolne określające jakość nasienia po rozmrożeniu. Na jakość nasienia wpływają takie czynniki jak stres, odpowiednia kondycja, żywienie i wiek ogiera.

Jak legalnie mrozić? Czyli słów kilka o przepisach.

Żeby nasienie mogło zostać użyte do handlu musi pochodzić z zarejestrowanej stacji pobierania i przetwarzania nasienia. Rejestrację taką uzyskuje się poprzez zatwierdzenie Stacji przez Powiatowy Inspektorat Weterynarii oraz Ministerstwo Rolnictwa

Oznakowanie słomek szczegółowo opisują przepisy. Musi się na niej znaleźć imię i numer identyfikacyjny ogiera, data pozyskania, numer zatwierdzenia zakładu, w którym pozyskuje się, produkuje, przetwarza i przechowuje nasienie. Kolor słomek można dobrać dowolnie

Stacja wydając nasienie wydaje dokument mówiący o oznaczeniu słomek, jakości nasienia z poszczególnych partii oraz ilości słomek na dawkę. Stacja wystawia również świadectwo zootechniczne niezbędne do użycia bądź wysyłki nasienia.

Procedura mrożenia nasienia

Mrożenie nasienia przebiega w trzech etapach:

I Etap Kontrola zdrowia 

Badania w kierunku arteritis (badanie krwi), NZK (badanie krwi), CEM -2 x 3 wymazy z prącia – w odstępie min 1 tygodnia. Czas oczekiwania na wyniki to około dwa tygodnie.

II Etap Pobieranie i mrożenie nasienia 

Z jednego pobrania (ejakulatu) uzyskujemy zazwyczaj od 8 do 10 porcji nasienia mrożonego. Jedna porcja to od 4 do 8 słomek. Liczba porcji i słomek w porcji zależy od ilości i jakości oddawanego przez ogiera nasienia. Są to cechy indywidualne.

Do każdego ogiera indywidualnie dobiera się odczynniki i parametry, tak by zagwarantować jak najwyższą jakość nasienia po rozmrożeniu. Pisząc jakość mamy na myśli dwie cechy tj. żywotność i zdolność do zapłodnienia. 

Sugerowana częstotliwość pobierania nasienia do mrożenia to 48-72 h. W przypadku młodych, niedoświadczonych ogierów konieczna jest nauka prawidłowego i bezpiecznego oddawania nasienia. Przygotowanie do tego procesu oferują kliniki wyspecjalizowane w pobieraniu i mrożeniu nasienia. 

III Etap Przechowywanie nasienia

Po zamrożeniu nasienie musi pozostać przechowane w banku nasienia przez 30 dni zanim zostanie użyte. Zgodnie z regulacją prawną w okresie od 14 do 90 dni od mrożenia, lecz przed pierwszym użyciem, należy ponownie przeprowadzić cały zestaw badań, który był wykonywany w etapie I. Najbezpieczniejszą formą przechowywania nasienia mrożenia, gwarantującą, że cały proces przebiega prawidłowo jest przechowywanie w wyspecjalizowanym banku nasienia. Banki nasienia są prowadzone m.in. przez kliniki zajmujące się rozrodem. 

Mrożenie nasienia inwestycją w przyszłość?

Wielu hodowców i właścicieli traktuje mrożenie nasienia jako inwestycję w przyszłość.Nie tylko pozwala to na wykorzystanie materiału genetycznego po sprzedaży czy kastracji ogiera, ale teoretycznie może również znacząco zwiększyć swoją wartość, wraz z rozwojem kariery danego reproduktora. 

Podsumowując, co zyskujemy mrożąc nasienie?

• Pewność, że będzie ono możliwe do wykorzystania przez lata. Prawidłowo zamrożone nasienie jest zdatne do użytku przez kilkadziesiąt lat od zamrożenia.
• Możliwość wykorzystania ogiera, który nie może być wykorzystywany w hodowli z przyczyn zdrowotnych (kontuzje, przebyte choroby, kastracja, intensywny trening sportowy, śmierć itd.)
• Możliwość wykorzystania ogiera, który jest intensywnie użytkowany w sporcie, źle znosi pobieranie nasienia 
• Dostępność 24/h – idealne rozwiązanie dla klaczy o nieregularnych cyklach

***

Autorką artykułu jest dr n. wet Anna Grabowska, absolwentka UP Wrocław, której tematem pracy doktorskiej było „Zastosowanie inhibitora Na/K ATPazy w kriokonserwacji zarodków końskich”. Doktor Anna Grabowska to założycielka kliniki koni Anawet, specjalizującej się w zakresie rozrodu koni i stale współpracującej z największymi europejskimi stacjami ogierów takimi jak Zuchthof Klatte, Hengstation Beerbaum czy Van Olst Horses. 

fot. materiały Anawet