Na dobre rozpoczął się już sezon wyźrebień klaczy, dlatego warto kolejny raz przypomnieć jak przebiega fizjologiczny (prawidłowy) poród u klaczy, a także kiedy mogą pojawić się problemy wymagające ingerencji człowieka w jego przebieg.
Etapy porodu u klaczy
U zwierząt domowych, w tym u klaczy, proces porodu opisywany jest w literaturze z podziałem na 3 fazy, które w praktyce, przy fizjologicznym jego przebiegu, płynnie w siebie przechodzą. Tymi etapami są:
- etap pierwszy
- rozluźnianie i rozwieranie szyjki macicy
- przyjęcie przez płód prawidłowej prezentacji
- rozpoczęcie skurczów macicy
- osiągnięcie światła pochwy przez kosmówko-omocznię (jedną z błon płodowych)
- etap drugi
- nasilenie skurczów macicy
- wejście płodu do kanału rodnego
- początek skurczów tłoczni brzusznej
- wejście owodni (jednej z błon płodowych) do światła pochwy
- wypieranie płodu
- etap trzeci
- ustanie krążenia łożyskowego
- odklejenie łożyska
- kontynuacja skurczów macicy i tłoczni brzusznej
- wypieranie łożyska
Podczas prawidłowo przebiegającego porodu, pierwszy etap trwa zwykle 1-2 godziny. Klacz w tym okresie staje się niespokojna, często zaczyna się intensywnie pocić, może kopać się po brzuchu, unosić ogon potrząsając nim energicznie, czy przybierać pozycję podobną do tej przy oddawaniu moczu. Zakończeniem tego etapu jest zwykle wypłynięcie niewielkiej ilości wód płodowych w wyniku przerwania kosmówko-omoczni.
Drugi etap zazwyczaj trwa krócej niż 30 minut, rozpoczyna go zwiększenie intensywności skurczów porodowych. Klacz zwykle przyjmuje na tym etapie pozycję leżącą, rzadziej pozostaje w pozycji stojącej. Prawidłowo, w kanale znajdują się najpierw obie kończyny piersiowe, ułożone jedna za drugą w odległości ok.8cm, co zapobiega zablokowaniu płodu w miednicy klaczy. Po przejściu głowy i klatki piersiowej przez kanał rodny pozostała część źrebięcia wypierana jest bez większych trudności. Źrebię leży nadal przy matce z nieprzerwaną pępowiną do momentu, aż klacz wstanie lub źrebię zacznie się gwałtwonie poruszać, co następuje zwykle do 30 minut po wyparciu płodu. Nie należy przedwcześnie przerywać pępowiny oraz zapewnić klaczy spokój, aby nie doprowadzić do nadmiernej utraty krwi pępowinowej przez noworodka.
Trzecim etapem porodu jest wyparcie łożyska, które powinno nastąpić do 3 godzin po wyźrebieniu. Jeżeli w tym czasie nie zostanie ono samoistnie wydalone, konieczna jest interwencja lekarska.
Mimo, iż większość porodów u klaczy odbywa się bez komplikacji, warto znać prawidłowy przebieg porodu, aby szybko reagować w wypadku wystąpienie komplikacji. Zakłócenia procesu wyźrebienia niosą bezpośrednie ryzyko śmierci źrebięcia, jeśli drugi etap porodu nie zakończy się przed upływem 60 minut od jego rozpoczęcia.
Kiedy należy udzielić pomocy?
- źrebię nie przyszło na świat w ciągu 40 minut od przerwania kosmówko-omoczni (odejścia wód płodowych)
- w kanale rodnym pojawia się jedna tylko jedna nóżka lub obie nóżki ułożone są równo
- w kanale rodnym pojawiły się dwie nóżki, jednak poród dalej nie postępuje
- w kanale rodnym obecna jest główka źrebięcia i jedna kończyna
- u klaczy obecna jest przepuklina brzuszna lub w późnej ciąży doszło do zerwania ścięgna przedłonowego (przyczepu końcowego mięśnia prostego brzucha)
- nieprawidłowy wypływ lub zapach z pochwy, bez rozpoczęcia akcji porodowej, mogą wskazywać na obumarcie płodu
- łożysko nie zostało wydalone w ciągu 3 godzin po porodzie
- po porodzie doszło do wypadnięcia prostnicy lub macicy
***
Autorką artykułu jest lek.wet. Aleksandra Falkowska, właścicielka gabinetu Kopytko-Vet, specjalistka chorób koni i rozrodu. Absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjenj warszawskiej SGGW, która swoje praktyki odbywała m.in. w Gestuet Lewitz.
fot. Oliwia Chmielewska
Powiązane wpisy:
Poród u klaczy. Zasada 1-2-3
Weterynaria: Zaburzenia okresu poporodowego u klaczy
Weterynaria: Szczepienie źrebnych klaczy
Biblioteka hodowcy: Książeczka Ciąży Klaczy
Biblioteka hodowcy: Trzecie wydanie Książeczki Ciąży Klaczy
II Otwarty Czempionat Źrebiąt Ras Szlachetnych i Premiowanie źrebiąt i klaczy AES, 21-22.08.2021 Radzionków
